Türkiye ekonomisi kanunlarına rağmen büyüyebiliyor. Akıllara ziyan yönetmelikler ve tebliğler arasından sıyrılıp değer yaratmayı başaran Türk müteşebbis ve emekçilerinin çektikleri çilenin bir gün sona ereceğini biliyoruz ve bunun için hazırlanıyoruz. Türkiye ekonomisini 21. Yüzyıla taşımak için gereken ıslahat hamlelerini konuşmak için Şirince’de bir araya geleceğiz.

Türkiye, 2023 Mayıs seçimleri ile bir dönemeçten geçiyor. Seçim sonucu her ne olursa olsun ekonomik olarak bir değişim dönemine gireceğimiz aşikar. Jeopolitik risklerin harman olduğu coğrafyamızda Türkiye evvel eski dertlerini geride bırakabilecek mi? 

Enflasyon canavarını mağlup ettiğimizi düşündüğümüz 2010’lu yıllardan sonra 2020’lerde canavar hayatımıza hızla geri döndü. Kur oynaklığı ve devalüasyon 2010’lu yılların son yarısında Türk insanının aklından geçmeyen bir döviz endeksi yarattı. Makroekonomik koşulların olabildiğince istikrarsızlaştığı bu günlerde yatırım yapmanın zorluğu, ekonomik belirsizlikler ve gayrişeffaf makroekonomi yönetimi bizleri bu noktaya getirdi. 

Tarım

Mirasla Tarımın Ne Alakası Var?
Hem talep hem de arz tarafında sorunlar yaşanıyor. Talep tarafında devletin alım garantilerinin yetersizliği, gıda güvenliği konusunun devletçe ciddiye alınmayışı gibi sebepler Türk tarımını bir yeknesaklığa mahkum etmiş durumda. Arz tarafında ise Türkiye’nin konuşulmayan büyük yarası olan Veraset Kanunu yatıyor. Ortalama tarım arazisi parsel büyüklüğü 5.9 dönüm olan Türkiye’de bu küçücük tarlaların birbirinden habersiz onlarca sahibi var. 

Girişimcilik

Girişimcilerin finansmana erişimi kısıtlı. Oturmuş ve istikrarlı bir şirket olmadıkça manalı miktarlarda krediye erişim yok. Devlet destekli girişimci kredileri 150,000 TL gibi anlamsız üst limitlerle veriliyor, ancak fiilen bu kredilerin de alındığı vakalar oldukça düşük. Arazi teminatı ile 500,000 TL’ye kadar çıkabiliyor, ancak hangi girişimci gencin kendi adına arazisi var? 

Yatırım yoluyla finansmana ulaşan Türk şirketleri için ikinci aşamanın yurtdışında olması gerekiyor, çünkü küresel büyüme için yurtiçinde ne yeterli sermaye bulunabiliyor, ne de gerekli vizyon sağlanabiliyor. Türk şirketlerinin AB veya ABD’ye gidişini kolaylaştıracak hukuki reformlar yapılamıyor. Bireysel Katılım Yatırımcısı (BKY) süreçleri ABD’deki “melek yatırımcı” profilini Türkiye’de yaratmak için bir vergi avantajı vermek üzerine planlanmıştı fakat mutlak bir başarısızlığa uğradı.
Neden?

Fazla Emtialaşma

Ülkenin her ferdi enflasyon karşısında bir sığınak arıyor. Eski günlerde enflasyon fırtınasından sığınılan döviz devletçe baskılanınca, vatandaşın enflasyon sığınakları temel tüketime kaydı: Otomobil ve emlak gibi araçlar emtialaştı. Barınma ve seyahat için gerekli bu iki “araç” değer koruma amacıyla milyonlarca insan tarafından yatırım olarak satın alındı, fiyatlar uçtu. Bu durumda bir konuta içinde oturmak için ihtiyaç duyan aileler, bir otomobile işe gitmek için ihtiyacı olan vatandaş bunları alamaz hale geldi. “Yatırımlık” ilanlar hayatımızın bir parçası oldu, yaşamın idamesi için gerekli olan malları birer finansal varlığa çevirdi. Bu sarmaldan nasıl çıkacağız?