23. Hafta Özeti (1-8 Haziran 2020)
Bu hafta taşınma telaşı içindeydim, bülten gecikti. Kusura bakmayın.
Dağlar Özkan ile yaptığımız sohbetin kaydı yayında! Kaçırdıysanız dinleyebilirsiniz. Discord kanalına girmediyseniz, linki şu: https://discord.gg/hypg2cX
Abone olmak için bu linke tıklayabilirsiniz. ABONE OLUN
Bülten hakkında görüşlerinizi duyurmak isterseniz: LINK
Libya’da Sarraj’a bir puan
Geçtiğimiz haftaların en yoğun gündem maddesi Libya’dan yine bir gelişme var. 14 aydır General Haftar’ın saldırısı altında olan Trablus, ilk defa Haftar güçlerini şehirden sürmeyi başardı. Trablus’a yakın Tarhouna kasabası da Sarraj Rejimi’nce ele geçirildi. Haftar güçleri bu kasabadan Trablus’a top atışları yapmaktaydı. Böylece, Sarraj Hükümeti’nin başkenti Trablus bir yıldan sonra top ateşlerinden kurtulabildi. Uzmanlar ise tehlikenin Trablus için bitmiş olabileceğini, ancak Sarraj ilerlerken Libya’nın daha az görünürlüğe sahip kasaba ve şehirlerinde yıkımın devam edeceğini tahmin ediyorlar. Bana kalırsa, Sarraj Rejimi’nin çok da ilerleme şansı yok.
Türkiye, yaptığı askeri yardımlarla nasıl Libya’daki savaşın seyrini değiştirdiyse, şu anda Rusya, BAE ve Mısır da aynısını yapmaya çalışıyor. Hatırlayacağınız üzere geçtiğimiz hafta Libya’ya gönderilen Rus uçaklarından bahsetmiştik. Bu hafta da Rusya’nın paralı asker edinme çabaları medyaya yansıdı. Rusya, boyunduruğuna aldığı Libya’yı kaybetmek istemiyor, bu sebeple Rusların sahaya yatırımı oldukça arttı, ama bu değişikliklerin sahada etki yaratması için birkaç hafta beklemek mantıklı olacaktır. Öte yandan, Mısır Libya meselesinde giderek daha Türkiye karşıtı bir noktaya geldi. Haftar’ın kayıp vermeye başlamasıyla birlikte bir barış sürecine arabuluculuk edebileceğini söyleyen Kahire, belli ki Haftar’ın savaşı kaybetmesinden kaygılı. Bu hareketin iki anlamı olabilir: Ya Haftar’ın savaşı kaybedeceğine hükmedip statükoyu kurtarmak derdindeler, ya da diplomasi yoluyla Haftar güçlerine toparlanacak vakti kazandırmaya çalışıyorlar. Bana ikinci seçenek daha makul gibi görünüyor, Haftar’a tedarik hatlarını sağlamlaştırıp yeni askeri malzeme sağlayarak Trablus’u baskılamaya devam edecekler zannediyorum.
Türkiye, Libya’daki savaşın seyrinin değişmesiyle bize hükümetin Ortadoğu vizyonunun gerçeğe dönüşmesi halinde neler olacağına dair ipuçları veriyor. Yanlış olmasın, şu anda Türkiye ve Rusya Libya’da bir vekalet savaşı yürütüyorlar. Bildiğiniz üzere vekalet savaşları güçlerin birbiriyle direkt olarak değil de, vekilleri, yahut piyonları yoluyla savaştığı çatışmalara deniyor. Sıradan Libyalılar gözünde de Haftar’ın tek adamlığı, yahut Sarraj’ın demokratlığının bir kıymeti kalmamıştır muhtemelen. Libya’daki sonuç her ne olursa olsun, ülkenin yaraları bir noktada tekrar açılmaya mahkum olacak.
Rabbim realpolitiği başımızdan eksik etmesin
Ortadoğu’da aramızın bozulduğu Mısır, ilginç bir açıklama yaptı. Bildiğiniz üzere, Kahire Libya’daki çatışma için Türkiye’yi suçluyor, Türk dizilerini yasaklıyor, ve uluslararası arenada Ankara’ya karşı bir tutum alıyor. İstanbul’un Fethi gününde de Kahire’den gelen bir açıklamada, İstanbul’un 1453’te “Osmanlı işgaline” uğradığı söylendi. İslam’da İstanbul’a atfedilen değer hepimizin aklına son 15 yılda kazınmış durumda, bu yüzden başlangıçta çok şaşırtıcı. Bu durumdan öğrenilecek bir şey varsa eğer, o da her söylemin güncel meselelere göre değişebildiği. Eey realpolitik, sen nelere kadirsin!
Egypt religious authority says Ottomans ‘occupied’ Istanbul
Suriye’de istikrarlı istikrarsızlık
Koronavirüs krizi başlayalı beri Suriye cephesinden pek bir şey duymaz olmuştuk. Ancak, geçtiğimiz her hafta bir saldırı haberi geliyor. Daha önce de yazdığımız üzere, İdlib’deki ateşkesin devam etmesi mümkün değil. Öte yandan, Türkiye hem koruduğu muhaliflerin, hem de savaştığı rejimin arasında kalmış durumda. Tahminimce son saldırıların çoğunluğu İdlib’deki bazı muhalif grupların mevcut durumdan memnuniyetsizliklerinden kaynaklanıyor.
Virüs krizinden sonra Suriye’de bizi bekleyen büyük kararlar olacak. İdlib’i bırakacak mıyız, ne yapacağız? Türkiye’nin Libya’daki varlığı ile Suriye’yi karşılaştırırsak Suriye’nin ne denli büyük bir sorun olduğu bariz bir şekilde ortaya çıkıyor. Libya’yla kara bağlantımız yok, TSK çekildiği an Libya meselesi bitmiş oluyor. Ancak Suriye, Ankara’nın yıllardır içinde olduğu bir mesele, Esad ile devam edilmesi durumunda uzun süre ilişkilerin normalleşmesi imkansız. İdlib’in Şam’a bırakılması halinde o vilayetteki milyonların en azından bir kısmının Türkiye’ye akın edeceği aşikar. İdlib meselesine acilen bir çözüm bulunması gerekiyor.
Turkish soldier killed, two wounded in Syria’s Idlib, defence ministry says
Türkiye’nin ilk tekboynuzlusu!
ABD merkezli oyun şirketi Zynga, Türkiye menşeili Peak Games’i 1.8 milyar dolara satın alacağını açıkladı. Böylece Türkiye, dünya piyasasına ilk unicorn’unu koymuş oldu. Unicorn, İngilizce’de 1 milyar dolar değeri aşan start-uplara deniyor. Büyük başarı. Türkiye’den çıkmaya başlayan başarı hikayeleri geleceğe dair umut sağlıyor. Evvelinde Insider şirketini konuşurken, Peak Games’in satışı masaya bir başka başarı koydu. Devamı gelir umarız.
Zynga to buy Turkish mobile game-maker Peak for $1.8 billion
#237 Peakgames’in yatırım haberi neden ilginç? Insider yatırımı, Picus ödüllere doymuyor
Ekonomide bitmeyen yahut başlamayan fırtına
Koronavirüsün vurduğu, evvelinde dünya piyasalarının vurduğu, ondan evvel politik riskin vurduğu ekonomimizde düzelme sinyalleri görülüyor. Bunlar kalıcı olacak mı, yoksa geçici kazançlar mı, hala belirsiz. Ancak bana kalırsa, daha evvelden de yazdığım “V şeklinde düzelme” ivmesine biz de katılacağız. İlk çeyreğin kalkınmakta olan piyasalardaki batık kredi swap oranları artış gösterdi, bunlar arasında başı çekenler Brezilya ve Çin, arkasından ise Meksika ve Türkiye geliyor. Brezilya ve Çin ekonomileri Meksika ve Türkiye’nin ekonomilerini katlayacak büyüklükte olduğu için hala alarm zilleri Türkiye için hala çalıyor diyebiliriz. Ancak, Türkiye’nin nisan ayındaki batık kredi oranları bir önceki aya göre de düşüş gösterdi. Martta 4,96% olan batık kredi oranı, Nisan sonunda 4,64%’e geriledi. Harika bir gösterge olmasa da, işlerin iyiye gidebileceğine dair bir işaret olabilir. Öte yandan, dünya piyasaları ve Türkiye’deki talebin çakılması sebebiyle otomotiv üretimi 54% düşüş gördü.
Türkiye, bu krizden yara alacak olsa da, sanırım krizin dibini gördük. Bundan sonrasında bir iyileşme beklemek mümkün, ancak tabii ki ikinci dalga endişelerini de akılda tutarak. Dünyanın virüs krizini aştığı günlerde Türkiye’de ikinci bir dalga görülmesi bizi çok zorlayacaktır.
Turkish automotive production plunges 54% in May: association
Emerging market credit default swaps hit record $521 bln in 1st qtr – report
Turkish banking sector NPL ratio falls to 4.64% at end-April