İçerik: Davranışsal ekonomi, yani behavioral economics, son yıllarda oldukça önem kazanan bir disiplin. Psikoloji ve ekonomi alanının işbirliğiyle büyük keşiflere imza atan bu alan, geleneksel ekonomi disiplininin kural bellediği, doğruluğundan şüphe edilmeyen konulara yeni bir bakış açısı sunuyor. Tüketiciler ekonomik kararlar verirken neleri göz önünde bulundururlar? Satın alma gibi kararlar rasyonel midir, yoksa işin içinde başka süreçler var mıdır?

1970’lerden bu yana özellikle ABD’de gelişmekte olan behavioral economics alanı tüketicilerin rasyonel aktörler olduğu ve devamlı karlarını maksimize etmeye yönelik düşündüklerini esas alan rasyonel karar kuramına ciddi eleştiriler getirdi. Alanın en bilinen bulgularından birisi maddi kayıpların kazançlara oranla karar süreçlerimizi daha fazla etkilediğiydi. Tversky ve Kahneman’ın 1979 yılında yaptıkları deneylerle çıkan ilginç sonuçlara bir bakalım.

Aşağıda iki senaryo göreceksiniz. Ya direkt 250 dolar kazanacaksınız, ya da 25% şansla 1000 dolar kazanma topuna gireceksiniz. Bunlardan birini seçmeniz gerekse, hangisini seçerdiniz?

1. 250 dolarlık bir kazanç
2. 25% kazanma olasılığıyla 1000 dolarlık kazanç, 75% olasılıkla hiçbir şey kazanamama

Bu senaryoda insanların çoğunluğu risksiz alternatif olan birinci şıkka gidiyorlar. Sizin cevabınız da bu muydu? Bu kararı Kahneman ve Tversky risksiz alternatif oluşuyla açıklıyorlar. Bunun arkasından bir senaryo daha geliyor, yine iki seçenek var:

1. 750 dolarlık bir zarar
2. 75% olasılıkla 1000 dolar kayıp, 25% olasılıkla sıfır zarar

Bu durumda insanların çoğunluğu ikinci şıkkı seçiyor. Risk çerçevesinden baktığımızda ikinci seçenek daha riskli görünüyor, ama o halde bu neden yaygın tercih olmuş? Kahneman ve Thaler bunu insan psikolojisinin kayıpları kazançtan daha fazla önemsemesine yoruyor yazılarında.

Kahneman, Thaler gibi isimler Nobel ödülleri aldı, ve kitapları çoğu ülkede bestseller listelerine girdi. Günümüzde de davranışsal ekonomi disiplini hem ekonomi hem de iş çevreleri için önemli bir konuma gelmiş durumda. Medrese’deki bir hafta boyunca Türkiye’de çok az temsil edilen bu alana derinlemesine bir bakış atacağız.

Sosyal Bilimler Kampüsü Olarak Tiyatro Medresesi

Tiyatro Medresesi, Şirince’de Nesin Matematik Köyü’ne komşu olan bir alanda. Bu yıl Arché olarak Medrese’de Ağustos ayı boyunca sosyal bilimler üzerine yazokulları düzenleyeceğiz. Arkeolojiden antik tarıma, ekonomiden siyasete birçok program eş zamanlı yapılacak. Disiplinlerarası diyalogu canlandıracağını düşündüğümüz bu gelişme bizi oldukça heyecanlandırıyor.