Arkhé olarak, her hafta pazar günü kendimizce mühim gördüğümüz haberleri derleyip, yine kendimizce yorumlarla sizlere sunacağız. Aşağıda bu bültenlerin ilkini görebilirsiniz. Bu bültenlerin mail kutunuza düşmesini isterseniz en aşağıdaki formdan abone olabilirsiniz. Görüş ve önerileriniz için archeprojesi@gmail.com
Güvenli Bölgede Son Durum
Türkiye’nin Suriye’de tesis etmeye çalıştığı güvenli bölgede terör eylemleri artmaya başladı. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu’dan çok iyi bildiği üzere, bir bölgede güvenlik sağlamak çok zor olabiliyor. Suriye’de TSK’nın kurmaya niyetlendiği bu alanda yaşayan insanların hiçbiri Türkiye’nin eğitim sisteminden geçmemiş, kurumlara alışık olmayan, hatta Türkçe konuşmayan insanlar. Bu durum TSK’nın kolayca “işgalci” görünmesine sebep olabilir. Geçtiğimiz hafta bölgede 4 patlama oldu, 14 kişi yaşamını yitirdi. (1) (2) Bu saldırıların bir kısmını IŞİD üstlenirken, bazıları meçhul kaldı. TSK da bu meçhul saldırıları Kürt gruplara bağlıyor. Bu hafta İngiltere merkezli Syrian Observatory for Human Rights grubu, TSK ve Rus askerlerinin güvenli bölgede bir protestoyu dağıtmak için gerçek mermi kullandığını iddia etti. Ölü ve yaralıların olduğu iddia edilen olay, hala doğrulanamadı. (3)
Sonucu ne olabilir?
Türkiye Güneydoğu Anadolu gibi yoğun güvenlik önlemleri almasını gerektiren ikinci bir bölgeyle uğraşmak durumunda kalabilir.
Amaç ne?
Erdoğan’ın başlangıçta belirttiği üzere, bu güvenli bölgenin Türkiye için asıl işlevi, ülke içinde sayıları 3.5 milyona varan Suriyeli mültecileri yerleştirmek. Yine Erdoğan’ın söylediğine göre, şimdiye kadar 365,000 Suriyeli mülteci güvenli bölgeye yerleştirildi, ve bu yerleşimin çoğunluğu Cerablus’a yapıldı. (4) 365 bin sayısı, Erdoğan-Trump görüşmelerinde zikredildi, ancak uluslararası medyaca doğrulanmış değil. (5)
1-Eight dead in blast in Turkish-held Syrian town
2-Three blasts kill at least 6 in Syrian town near Turkey
3-Turkish forces in Syria fired on protesters
4- Turkey: 365,000 refugees returned to safe zone in Syria
5-Remarks by President Trump and President Erdoğan of Turkey in Joint Press Conference
6- Turkish army takes CNN inside Syria’s safe zone
Doğu Akdeniz Mevzusu
Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, Türkiye’nin Kıbrıs açıklarında doğalgaz arama çalışmaları nedeniyle, seyahat yasağı ve şahısların mal varlıklarının dondurulmasını içeren yaptırımlar için yasal bir çerçeve oluşturulması konusunda anlaşmaya vardı. Yaptırımlara tabi tutulacak isimlerin ise daha sonra açıklanacağı belirtildi. (1) Dışişleri bakanlığı, yaptırımların Türkiye’yi caydırmayacağını belirtti. 15 Kasım Cuma sabah saatlerinde, CB yardımcısı Fuat Oktay, Türkiye’nin sondaja başladığını belirtti. (2)
1-AB: Doğu Akdeniz sondaj çalışmaları nedeniyle Türkiye’ye yaptırımların çerçevesi belirlendi
2-Turkey’s drill ship begins operations off Cyprus
Yabancı IŞİDlileri İade Süreci Başladı
Türkiye’nin Suriye’de ve yurtiçinde tutukladığı IŞİD’lilerle ne yapacağı tartışma konusuydu. Vatandaşı oldukları AB ülkeleri onları almak istemiyor, hatta İngiltere bazılarını vatandaşlıktan çıkardı. Ancak bu hafta 8 IŞİD’li ülkelerine iade edildi.(1)
AB kendi vatandaşlarını niye almıyor?
Bu ülkeler bahsi geçen savaşçıları alıp, yargılayıp hapse koyabilir. Ancak IŞİD çevresinde oluşan halenin ülkelerine taşınmasını, bunun kamuoyunda yaratacağı etkiyi istemiyorlar. Aynı zamanda, dünyanın geri kalanına göre daha merhametli ceza sistemlerine sahip olan bu ülkelerde IŞİD’lilerin bir süre sonra hapisten çıkıp topluma dönmeleri mümkün olabilir.
Türkiye ne yapmaya çalışıyor?
Erdoğan’ın “kapıları açarız” tehditinin ilk yoklaması bu. Verilen gözdağı yerini bulursa AB’den uzundur beklenen para alınabilir, veya Türkiye’nin Kuzey Suriye’deki hareketleri destek bulabilir. Alman Dış İşleri Bakanı, Türkiye’nin gönderdiği IŞİD’lilerin kimliklerinin paylaşılmadığını iddia etti. Eğer doğruysa, Türkiye’nin bu hamleyi kapıları açarız gözdağının bir parçası olarak yaptığı ihtimali güçleniyor. (2)
Bu işin büyüklüğü ne?
Suriye’de şimdiye dek 10,000 IŞİD mensubu, ve onbinlerce aile ferdi yakalanıp kamplara kondu. Toplamda 77,000 kişilik bir istenmeyen nüfustan bahsediyoruz.(3) (4)
1- Turkey deports suspected German and British ISIL members
2- Germany does not know identities of citizens Turkey is deporting
3- Coalition against ISIL in disagreement on how to handle detainees
4- Remarks by President Trump and President Erdoğan of Turkey in Joint Press Conference
Erdoğan Trump ile görüştü
Erdoğan bu hafta Washington D.C’deydi. Trump ile basına çok olumlu yansıyan bir görüşme yaptılar. Konu, Suriye’deki operasyon ve S-400’lerdi. ABD-Türkiye ilişkileri düzeliyor mu yoksa?
O kadar hızlı değil. Donald Trump’ın başkanlığından öğrendiğimiz bir şey varsa, o da adamın tahmin edilemez olduğu. Trump’ın size ne söylediği pek mühim değil gibi görünüyor, çünkü ertesi gün fikrini değiştirebilir.
Daha ciddi sıkıntı olabilecek bir şey: Mısır’ın Rusya’dan savaş uçağı alma fikrine ABD’den yaptırım tehditi geldi. (1)Türkiye’nin Rusya’dan aldığı ve ABD yaptırımlarından paçayı sıyırması ABD için kötü bir emsal yaratıyor. Ortadoğu’da Rusya’dan silah alınabiliyor algısının oturması halinde ABD Türkiye’yi ibret-i alem olarak cezalandırabilir. ABD’de Kongre’nin, Senato’nun ve Pentagon’un Türkiye konusunda pek olumlu düşünmediğini biliyoruz, bu aktörlerin devreye girmesi durumunda işler Türkiye aleyhine dönebilir. Erdoğan da bu olasılığı görüyor olmalı ki, “S-400 aldık diye Amerikan Patriot’larını alamayız diye bir şey yok” diye bir demeç vermiş. (2)
1-US warns Egypt of sanctions over Russian warplane purchase
2-Erdogan: Turkey won’t give up on Russia’s S-400
Hasankeyf Nisan Ayında Sular Altında Kalacak
Dünyanın en eski yerleşim yerlerinden olan 12 bin yıllık Hasankeyf’in Nisan ayına kadar sular altında kalacağı tahmin ediliyor.
Ilısu Barajı’nın antik ilçeye verdiği hasar sebebiyle 400 kadar aile Hasankeyf’in 3 kilometre ötesinde inşaatı devam eden yeni Hasankeyf’e taşındı. 710 konut ve 98 iş yerinin sahiplerine verilmesine rağmen halen mağduriyetlerin yaşandığı kaydediliyor.
Kamu konutları ve Hasankeyflilerin yanında Eyyubi Camii, El Rızk Camii, Zeynel Bey Türbesi ve Artuklu Hamamı da yüzlerce tarihi eserin bulunduğu Hasankeyf’ten taşınmıştı.
Hasankeyf’te sona doğru: Tarihi çarşı yıkılıyor
Esad: Kürtler, Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’ye karşı birlikte mücadele etme teklifimizi kabul etmedi
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’ye karşı mücadele etme teklifinin Kürtler tarafından geri çevrildiğini belirtti.
22 Ekim’de Rusya ve Türkiye arasında yapılan ‘’tampon bölge’’ anlaşmasının sonrasında Kürt birliklerini orduya kabul edeceklerine dair yaptığı açıklamayı hatırlatan Beşar Esad, Kürtlerin bu teklifi reddettiğini söyledi. Bunun yanında Kürtlerin Suriye ordusuna dahil olmak istemediğini ve silahlarını muhafaza etmeyi amaçladıklarını da ekledi.
Esad: Kürtler, Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’ye karşı birlikte mücadele etme teklifimizi kabul etmedi
YPG’nin dünya çapındaki popülaritesi PKK’yı rahatsız mı ediyor?
Suriye’de IŞİD ile mücadelede etkin bir rol oynayarak dikkatleri üstüne çeken YPG, Batı ülkelerinin çoğunluğunda popüler oldu, hatta bazılarında üstüste manşetlerde varlık gösterdi. Al-Monitor’daki son yazısında Metin Gürcan, bu büyüyen popülaritenin PKK’yı rahatsız edebileceğini söylüyor. Kürt siyasetindeki bölünmüş yapı, zaman zaman fiili siyasi yapılara dönüşse de, içinde kimin güçlü olduğu her ülkedekine benzer güç oyunlarıyla belirleniyor. Suriye’de güçlü bir YPG’nin, PKK’yı dinlememeyi tercih edebileceğini aktarıyor Metin Gürcan. (1)
1-Is the PKK worried by the YPG’s growing popularity?
Esad’dan Le Mesurier’in İstanbul’da ölümüyle ilgili iddia
İstanbul Beyoğlu’nda evinin yatak odasının penceresinden düşerek hayatını kaybeden eski İngiliz ajanı ve Beyaz Baretlerin kurucusu James Gustaf Edward Le Mesurier soruşturması büyük ölçüde tamamlandı.
Ölümü kayıtlara ‘intihar’ olarak geçen Mesurier ile ilgili yaptığı basın açıklamasında Esad, “Bu elbette istihbarat servislerinin işi. Ama hangi istihbarat servisleri? Tabii ki bir bütün olarak Batılı istihbarat servisleri, Türk istihbaratı ve bölgedeki diğer bazılarından söz ediyoruz. Bunlar egemen devletlerin istihbarat servisleri değil de esas olarak CIA birimleridir. Bu birimler, tek bir sahibe bağlı olarak, birbirleriyle koordinasyon içinde çalışıyor.” dedi (1)
Daha önceden sayısız defa Beyaz Baretleri batı devletleri lehine ajanlık ve provokatörlükle suçlayan Esad, Beyaz Baretlerin kurucusunun yine aynı batı devletleri tarafından öldürüldüğünü iddia ediyor. Eğer Esad haklıysa, neden batı devletleri ve Türkiye onlar için değerleri bir aktörü ortadan kaldırsın? Eğer Esad haksızsa, bu suçlamanın arkasında yandaş basınına malzeme vermekten başka daha büyük bir amaç var m?
Albayrak’ın “ekonomi kötü” diyen ekonomistlere “terörist” benzetmesi yaptığı haberler hakkında hukuki süreç başlatıldı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Bakan Berat Albayrak’ın yaptığı bir konuşmada “ekonomi kötü” diyen ekonomistlere “terörist” benzetmesi yaptığı haberlerinin gerçeği yansıtmadığını belirterek haklarında hukuki süreç başlatıldığını duyurdu. Geçen hafta Ordu’da “İsminin başında ekonomist, profesör vs. yazan ama milleti korkutmaya, Türkiye aleyhinde bir algı oluşturmaya çalışan bu kişilerin terör eylemlerinde gördüğümüz ekipten farkı yok.” ifadelerini kullanan Albayrak’ın bu hamlesi böylelikle Türkiye ekonomisi üzerinde “spekülatif” söylemlere cezai işlem yolunu açmış oldu.
Medyada son zamanlarda sıklıkla yer alan ve AKP hükümetinin geçtiğimiz iki yılda ülkeyi ekonomik olarak iyi idare edemediğini belirten haberler hem Türk lirasının hem de Türkiye ekonomisinin etkilenmesine sebebiyet veriyor. Bir ekonominin sağlamlığının kendisine duyulan güven ile ne kadar yakından ilişkili olduğunu bilen hükümet yetkilileri ise bu adımla yerli vatandaşların ekonomiye duyduğu güvenin sarsılmasını engellemeyi amaçlıyor. Pek çok araştırmacıya göre ekonomi bilimi gerçekten de “kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet”.
Haberlerde “terörist” benzetmesine hukuki süreç
“NATO bitmiş.” -Macron
Fransız Başkanı Emmanuel Macron, İngiliz The Economist dergisine verdiği demeçte, NATO’nun işlevinin tekrar sorgulanması gerektiğini söyledi. NATO içerisinde hep görece pasif rol almış Fransa, bugünlerde Amerika ile ortaklığın uzun vadede sürdürülemeyeceğini düşünüyor. Macron demecinde hem Amerika’ya, hem de Türkiye’ye değindi. NATO üyesi bir ülkeye herhangi bir saldırıda tüm NATO üyelerinin ortak hareketinin gerektiğini belirten Macron, Türkiye’nin Kuzey Suriye’de yürüttüğü operasyondan duyduğu endişeyi dile getirdi. Sözleri Almanya Şansölyesi Merkel tarafından “abartı” olarak nitelendi. (1)
NATO gerçekten bitmiş, buna şüphe yok. 1945 sonrası dünyada Sovyetler Birliği’yle mücadele için kurulmuş NATO, bir süredir kimlik bunalımı yaşamaktaydı. Görünüşe bakılırsa ikinci milenyumda da 20 yıl dayandıktan sonra NATO, bir değişime hazırlanıyor.
1-Emmanuel Macron warns Europe: NATO is becoming brain-dead
Arkhé olarak, bu okuduğunuz bülteni haftalık çıkartacağız. Siyaset, diplomasi, ekonomi, kültür, sanat gibi alanlardan başlıklar içerecek. Her pazar yayınlanacak bu içeriği mail kutunuza almak için aşağıdan abone olun!
